آشنایی با ساز رباب

رباب سازی است از خانواده آلات رشته ای مقید.شکل ظاهری رباب معمولا از ۴ قسمت شکم ،سینه ،دسته و سر تشکیل شده اند.

شکم در واقع جعبه ای به شکل خربوزه است که بر سطح جلویی آن پوست کشیده شده و خرکی کوتاه روی پوست قرار گرفته است.

سینه نیز جعبه ای مثلث شکل است که سطح جلویی آن از جنس چوب است.در سطح جانبی سینه (سطحی که هنگام نواختن در بالا قرار می گیرد)۷ گوشی تعبیه شده است که سیم های تقویت کننده صدای ساز به دور آنها پیچیده می شود.بر سطح جانبی دیگر (سطح پایینی)،پنجره ای دایره ای شکل ساخته شده است.

دسته ساز نسبتا کوتاه است و بر روی آن معمولا ۱۰ دستان (پرده ) بسته می شود و بالاخره سر ساز مانند تار ،جعبه ی گوشی ها قرار گرفته است و بر سطوح بالایی و پایینی این جعبه هر یک ۳ گوشی تعبیه شده است.سطح جانبی جعبه گوشی ها کمی به طرف عقب ادامه یافته است.

تعداد سیم های رباب ۶ یا سه سیم جفتی است که سیم های جفت با یکدیگر هم صوت کوک می شوند.شایان ذکر است که در بعضی نقاط این ساز ۷ سیم دارد
سه سیم پایینی ساز در قدیم از روده ساخته شده و امروزه آن ها را از نخ نایلون می سازند (از جنس نخ ماهیگیری) و سه سیم دیگر از نخ نایلون با روکشی فلزی ساخته شده است که زخیم تر بوده و همان سیم سنتور است.

مضراب اصلی رباب ،مضراب افغان بوده که از جنس چوب درخت پسته است و از لحاظ ظاهری همانند پیک گیتار است.مضراب رباب امروزی مانند مضراب عود از پر مرغ ساخته می شود.

رباب به طور کلی به دو نوع تقسیم می شود:رباب افغان و رباب پاکستان.رباب پاکستان تزیینات بیشتری دارد و بزرگتر است.رباب اساسا سازی محلی است و امروزه بیشتر در نواحی خراسان و زاهدان و مرز افغانستان رواج دارد.

رباب معمولی را رباب تنور و نوع کوچک تر آن را رباب سوپرانو می گویند که به پیشنهاد استاد حسین دهلوی رییس وقت هنرستان موسیقی ملی ساخته شده است.در گذشته به رباب تنور “شاه رباب” و به رباب سوپرانو “جُرِ” می گفتند.

وسعت شاه رباب یا همان رباب تنور ۲ الی ۵/۲ اکتاو است:
رباب تاجیکستان-در دو سه دهه ی پیش عده ای از نوازندگان تاجیک به ایران آمدند و در تهران کنسرتی دادند.ضمنا در برنامه معارفه هنرمندان ایرانی و تاجیک ،یک عدد رباب خود را به هنرستان هدیه کردند.دسته این ساز حدود ۱۵ سانتی متر بلندتر از رباب ایرانی است و در عوض قسمت سینه و شکم آن را به ترتیب ۱۰ و ۵ سانتی متر کوتاه تر کرده اند.بر اثر بلند شدن دسته ،به تعداد دستان ها اضافه شده است.
http://piccolo-ac.com